VVKP liet haar leden op 28 juli weten dat wij de conventie over psychologische zorg in de eerstelijn via netwerken en lokale multidisciplinaire samenwerkingsverbanden als een eerste grote stap zien om de ambulante psychologische zorg bij de zelfstandige zorgverstrekker beter toegankelijk te maken. Met de Minister was aanvankelijk afgesproken om de uitrol van het akkoord in augustus voor te bereiden en hierover pas later uitgebreid te communiceren. De publicatie van het akkoord door het RIZIV werd echter meteen opgepikt door de media – via verschillende kanalen werd hier dan ook uitgebreid over bericht. De interpretatie die gemaakt werd, namelijk dat er nu voor iedereen psychologische zorg zal zijn, is niet correct. We betreuren de overhaaste berichtgeving en begrijpen de vele vragen en bezorgdheden die naar aanleiding hiervan zijn ontstaan. We zouden jullie dan ook graag meer toelichting willen geven. Zoals aangekondigd zullen er ook een aantal info momenten over deze conventie worden ingepland (zie verder).
Terugblik op het ontstaan van de conventie
Op 26 juli keurde het verzekeringscomité van het RIZIV een conventie goed die het psychologisch zorgaanbod in België zal uitbreiden. In dit verzekeringscomité zijn wij op dit moment nog niet stemgerechtigd. Deze conventie was het resultaat van de maandenlange onderhandelingen binnen de transversale overeenkomstencommissie waarover we geregeld terugkoppelden. Wij willen jullie ook meegeven dat deze beslissing het resultaat is van een moeilijk proces. Op 22 juli kregen wij een definitieve versie waarin toch nog een aantal beperkingen zaten die voor ons moeilijk lagen. We hebben toen gekozen ons niet tegen deze conventie te verzetten en de sprong te wagen. Wij zien de opportuniteiten om mee te sturen en de volgende 2 jaar fundamentele veranderingen door te voeren die het gaan toelaten klinisch psychologen een kader te bieden waarin zij in het belang van het welzijn van de bevolking kwalitatief hoogstaande zorg kunnen aan te bieden.
Het harde werk begint vruchten af te werpen
Vooreerst beseffen we zeer goed dat er binnen de onderhandelde conventie nog veel werk aan de winkel is en dat het akkoord op heel wat punten voor verbetering vatbaar is. Tegelijkertijd is het belangrijk te erkennen dat er gedurende de onderhandelingen belangrijke stappen zijn gezet die het voor VVKP toch aanvaardbaar maakten om deze historische sprong te wagen.
De concrete elementen waar wij het meeste progressie zien zijn de volgende:
- er werd voor het eerst in België een transversale overeenkomstencommissie opgericht en onze beroepsgroep werd betrokken bij de besprekingen
- de gefinancierde zelfstandige klinisch psycholoog en klinisch orthopedagoog is rechtstreeks toegankelijk
- er wordt gewerkt met een public health visie, waarin het bio-psycho-sociaal model centraal staat
- kwaliteit wordt niet enkel gekoppeld aan evidence based, maar ook aan practice en experience based richtlijnen
- er is aandacht voor kwaliteit door intervisie/supervisie en permanente vorming
- de diagnose - behandelcombinatie werd vermeden
- er is verhoogde aandacht naar kinderen en jongeren
- we kunnen mee bepalen wat binnen het evenwel beperkte budget kan gebeuren
- er zijn eerste stappen gezet om aan de randvoorwaarden tegemoet te komen (vergoeding voor overleg en dossiervoering)
- de zelfstandige praktijken van klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen krijgen de mogelijkheid om van dit budget gebruik te maken (herinner u dat VdB in het begin erover sprak om 1500 klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen bij de huisartspraktijken te plaatsen)
- het bio-medisch model wordt open gebroken, er wordt van psychisch welzijn gesproken en de verplichte diagnose om op gesprek te mogen komen is verdwenen
- er is tariefzekerheid en met 75 euro per uur is aan de minimumeis van ons financieringsvoorstel voldaan
- er werd tegemoet gekomen aan onze vraag om ook in te zetten op gespecialiseerde zorg en niet enkel op de ELP-functie
- groepsinterventies zijn mogelijk en zijn als behandelvorm vergoedbaar
- de aanvankelijke nadruk op ‘pathologisch’ denken (ifv zorgzwaarte) en groepsinterventies hebben wij kunnen corrigeren
Inzetten op netwerken en samenwerking
Als wetenschappelijke vereniging vinden wij het vanzelfsprekend dat klinisch psychologen aan bepaalde kwaliteitscriteria dienen te voldoen. De uitdaging was om hier zelf een sturende rol in te kunnen spelen. Het is dan ook een strategische keuze om deze rol bij de netwerken te leggen. De lokale psychologenkringen zullen een evenwaardige partner worden binnen de netwerken geestelijke gezondheidszorg, naast de bestaande voorzieningen. In samenwerking met de andere lokale partners zullen we het vrijgemaakte budget dan ook mee kunnen beheren.
Wij beseffen dat dit heel wat inspanningen zal vragen aangezien er in een aantal regio’s door bepaalde stakeholders met de plak wordt gezwaaid. Door ons als belangrijke speler structureel in het netwerk te verankeren zien wij een grote kans om mee richting te geven aan de visie in het netwerk met nadruk op een constructieve samenwerking met de andere disciplines. Mee vorm geven aan de diversiteit in het aanbod van psychologische zorg, waaronder psychotherapie, is een belangrijke rol die de psychologenkringen zullen kunnen opnemen. Via deze weg is het een strategische keuze geweest om weg te komen van de ‘medische’ invulling van de toeleiding naar de gespecialiseerde zorg.
De klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen in de netwerken dienen dan ook de nodige tijd en ondersteuning te krijgen om zich te organiseren en mee richting te geven aan de visie op gezondheid en welzijn van de lokale bevolking. De doelstelling is geïntegreerde zorg aan de populatie aan te bieden, waar de verschillende gezondheidszorgberoepers samen waken dat naast de persoon ook de (lokale) bevolking een aanbod krijgt in functie van de noden die er gedetecteerd worden.
Bestaande intervisiegroepen zullen nog altijd verder kunnen blijven functioneren, onder voorwaarde dat ze een link leggen met het netwerk. De doelstelling is om het versplinterde landschap van de ggz verder te verbinden. Rond de visie op klinisch psychologische zorg zouden de psychologenkringen een bepalende rol kunnen opnemen.
Ook de samenwerking met de huisarts is steeds een belangrijk thema geweest. De rol die deze in de conventie toebedeeld krijgt heeft als bedoeling huisartsen te responsabiliseren en tot samenwerking met de klinisch psycholoog en klinisch orthopedagoog te stimuleren. Het bilan dat opgesteld dient te worden is op de eerste plaats bedoeld als werkingsinstrument om de communicatie en samenwerking met de huisarts, patiënt en andere relevante actoren te bevorderen.
Ten slotte beseften wij ook dat het bedrag van 75 euro per uur een duidelijke verbetering betekende voor de zelfstandigen. Wij gaan er van uit dat meer collega’s zullen intekenen en wilden dan ook mee de regie kunnen voeren voor de uitrol van dit model.
Het geheel maakte dat wij ervoor kozen om hier de sprong te wagen.
Niet perfect, wel ‘goed genoeg’
Wij hadden ons voorgenomen om bij de volgende twee punten het been stijf te houden: de rechtstreekse toegang naar de gespecialiseerde zorg mogelijk maken (waarbij expliciet gewag wordt gemaakt van psychotherapie), en de beperking in aantal sessies soepeler te maken (ook al is de uitbreiding naar 20 een stap in de goede richting). De divisie zelfstandige praktijkvoering bleef aandringen op een vrij tarief. In vergelijking met de voorgaande ELP-conventie is er op bovenstaande punten duidelijk progressie gemaakt.
Tegelijkertijd kunnen wij niet volmondig juichen over het bereikte resultaat. In de onderhandelingen bleven wij erop hameren dat een (niet-wetenschappelijke) beperking in aantal sessies schadelijke effecten met zich mee kan brengen. We weten immers dat elke doorverwijzing leidt tot een mogelijk afhaken van de patiënt. Wij vrezen dat er bij een gebrek van flexibiliteit in het systeem een nieuwe groep van draaideurpatiënten zal ontstaan.
Er is dan ook afgesproken dat de conventie gemonitord en bijgestuurd kan worden. We moeten er samen over waken dat er aan de patiënt een geïntegreerd aanbod geboden kan worden. Wij zullen in de opvolging van de conventie dan ook niet nalaten de artificiële beperking in het aantal sessies en het categoriaal verschil tussen eerstelijns- en specialistische zorg blijvend aan te kaarten.
Werk aan de winkel
Ook moet het bespreken van een bilan om een patiënt naar een hulpverlener toe te leiden enkel kunnen plaatsvinden binnen de context van het gedeeld beroepsgeheim. Bovendien moet de patiënt hierin steeds het laatste woord kunnen hebben. Zonder de expliciete en geïnformeerde toestemming van deze laatste kunnen zorggegevens niet worden gedeeld. Patiënten die weigeren om een arts te laten participeren aan het functionele bilan kunnen geen gebruik maken van de terugbetaling in de gespecialiseerde zorg.
De conventie zet de autonomie van de individuele behandelaar onder druk. De proportionaliteit tussen de opgelegde regels en de verkregen autonomie zijn voor verbetering vatbaar. De regeldrift van de overheid en de keuze voor een populatiefinanciering maakt dat de vrije keuze van behandelaar in het gedrang dreigt te komen. De eerstelijnspsychologische zorg en de gespecialiseerde psychologische zorg worden als één geïntegreerd netwerk gepresenteerd aan de patiënt. Dat netwerk is en blijft rechtstreeks toegankelijk, ook de gespecialiseerde psychologische zorg. Het is daarom dat wij zelf actief lokaal verantwoordelijkheid dienen op te nemen en de organisatie van de matched care opnemen. Wij zullen immers zelf toetreden tot het netwerk gespecialiseerde ambulante GGZ.
Om aan deze grieven minimaal al tegemoet te kunnen treden is het belangrijk dat we binnen de netwerken zelf de organisatie van de zorg kunnen opnemen. Het intern doorverwijzen van patiënten, het bepalen dat een diverse groep van collega’s kunnen toetreden zijn zaken die cruciaal zijn voor onze positie en autonomie binnen het netwerk. We dienen met zorg de collega’s die tot de conventie toetreden goed te ondersteunen opdat de verdere uitwerking van de conventie zo dicht mogelijk bij de klinische realiteit komt te staan. De conventie spreekt wel over psychodiagnostiek, maar ons voorstel om hier ook een aparte terugbetaling te voorzien werd niet weerhouden. Hoe psychodiagnostici, neuropsychologen en forensische psychologen in te schakelen zal een uitdaging zijn voor de netwerken.
Een voorbeeld: de conventie stelt dat er voor een indicatie naar gespecialiseerde zorg een aandoening aanwezig dient te zijn. Wij hebben er bewust voor gekozen om de term stoornis te vervangen door de term aandoening zodat deze veel ruimer geïnterpreteerd kan worden. Wij verkiezen immers te spreken over een nood of vraag die gespecialiseerde zorg rechtvaardigt.
Verder is er nood aan perspectief, een meerjarenplan over de manier waarop de zorg voor de burger met psychische hulpvragen beter georganiseerd kan worden in goede samenwerking met de andere ggz-beroepen (bvb. psychologisch consulten, maatschappelijk werkers…). Er moet ook duidelijk gecommuniceerd worden dat het budget te beperkt is. De uitbetaling via de ziekenhuizen is omslachtig, al zal er een nieuw systeem geïntroduceerd worden dat de administratieve last dient te beperken. Er is geen mogelijkheid om te deconventioneren en toch een vorm van terugbetaling te behouden, waardoor de patiënt bij een niet geconventioneerde klinisch psycholoog en klinisch orthopedagoog alles zelf moet betalen. Er is evenwel het engagement van de mutualiteiten om de bestaande terugbetalingen vanuit de aanvullende verzekeringen aan te houden. VVKP blijft dan ook in gesprek met de mutualiteiten om dat aanbod verder uit te breiden en af te stemmen op de inhoud van deze conventie. De divisie zelfstandige praktijkvoering heeft aangekondigd het verdedigen van het statuut van vrij beroep niet te willen lossen, met de autonomie en het vrije tarief als speerpunt.
Wij willen voorzichtig zijn en geen verkeerde verwachtingen creëren
Het budget blijft beperkt en het beeld dat ontstaan is dat iedereen nu bij de klinisch psycholoog en klinisch orthopedagoog terecht kan, schept verkeerde verwachtingen. Er zullen in deze eerste fase maar een beperkt aantal van de collega’s kunnen intekenen. Wij willen er mee over waken dat er ook zorg gedragen wordt voor de klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen die niet willen of kunnen intekenen. De nood die er bij de bevolking is gaat niet geledigd kunnen worden met dit aanbod. Deze verwachting creëren en niet inlossen dreigt dan weer een ontgoocheling meer te betekenen. We moeten dit echt beschouwen als een eerste stap die hopelijk zo snel mogelijk verder uitgebreid kan worden.
Er is de mogelijkheid voorzien om bovenstaande al tijdens de uitrol aan te kaarten en eventueel bij te sturen. Bovendien hebben wij in ons gesprek met de Minister op 22 juni gevraagd om zijn schouders onder het meerjarenplan te zetten wat wij als klinisch psychologen nodig achten.
We beseffen dat heel wat mensen ontgoocheld zullen zijn omdat er iets in het vooruitzicht gesteld werd wat er op korte termijn niet opgeleverd gaat kunnen worden. In onze communicatie naar de leden toe zijn we altijd heel duidelijk geweest: niet iedereen zal in deze eerste fase kunnen intekenen. In onze communicatie naar het publiek toe anticiperen wij dan ook best op de beperking en gaan wij de ‘hoera’ stemming wat temperen. Naar de stakeholders stellen we ons strategisch positief op zodat onze kringen maximaal ingang kunnen krijgen in de netwerken.
Wij willen jullie ook een hart onder riem steken, want jullie gaan nu heel wat vragen krijgen om aan 11 Euro per sessie een aanbod te doen. Gezien nog niet duidelijk is hoe dit in zijn werk gaat en bij welke klinisch psycholoog en klinisch orthopedagoog patiënten terecht gaan komen, gaan jullie ook wat in die ‘storm’ terecht komen en toch terughoudend moeten communiceren. Wij doen er alles aan om zo snel mogelijk voor duidelijkheid te zorgen. We hebben een pamflet gemaakt dat je kan gebruiken om je patiënten in de praktijk goed te informeren.
Wij hopen dat jullie (beter) begrijpen waarom wij het geheel van het onderhandelde akkoord als voldoende goed bevonden hebben om ons constructief op te stellen. Zoals in het verleden kiest de VVKP de weg om dingen van binnenuit aan te pakken en met de hindernissen aan de slag te gaan.
Zoals wij het gewoon zijn in onze psychologische begeleidingen en in psychotherapie gaan wij aan de slag met wat de mogelijkheden van de persoon en het systeem zijn. Onze plaats verwerven in de GGZ gaat een slingerbeweging blijven. Met geduld en betrokkenheid gaan wij volharden om deze plaats in het veld te verwerven.
Namens het voltallige bestuur,
Patrick Engelhardt Koen Lowet
Voorzitter Gedelegeerd bestuurder
Info sessies
Zoals aangekondigd zullen we ook een aantal sessies organiseren om jullie beter te informeren. Een aantal leden hebben ons reeds heel wat vragen bezorgd, die we tijdens deze sessies zullen trachten te beantwoorden. We zullen de sessies ook opnemen en beschikbaar stellen. Op het ledennet zullen we ook een Q&A-pagina aanmaken waar we deze vragen (én antwoorden) zullen bundelen.
Interactieve infosessie kringen (donderdag 12.08 om 19.00u en maandag 16.08 om 14:00u)
Zoals hierboven geschetst zullen de regionale psychologenkringen een cruciale rol spelen in de uitrol van deze conventie. Tijdens deze infosessie zullen we de afgevaardigden van de kring informeren over de strategie en verdere begeleiding van VVKP. De kringen hebben hier een rechtstreekse uitnodiging voor ontvangen.
Webinar met Q&A over de conventie (donderdag 26.08 om 19.00u en maandag 30.08 om 12.00u)
Koen Lowet (gedelegeerd bestuurder) zal in dit webinar de nieuwe conventie uit de doeken doen en ingaan op de belangrijkste vragen en bezorgdheden die ons bereikt hebben vanuit de leden. Leden kunnen gratis inschrijven en krijgen voorrang op de inschrijving. Wanneer er nog plaatsen over zijn, kunnen ook niet - leden deelnemen aan 25 €. We organiseren deze webinars samen met de collega's orthopedagogen van de Vlaamse Vereniging van Orthopedagogen (VVO).
Donderdag 26.08 19:00
Leden krijgen voorrang om in te schrijven tot en met 23.08. Niet - leden kunnen inschrijven vanaf 24.08 in volgorde van inschrijving. Dit webinar heeft een capaciteit van 500 deelnemers.
Maandag 30.08 12:00
Leden krijgen voorrang om in te schrijven tot en met 26.08. Niet - leden kunnen inschrijven vanaf 27.08 in volgorde van inschrijving. Dit webinar heeft een capaciteit van 500 deelnemers.
Nog geen lid? Ontdek hier waarom lid worden een goede zaak is.
Webinar: financiering en organisatie van de zorg
Prof. P. Luyten (KULeuven, ondervoorzitter VVKP) zal in dit webinar de wetenschappelijke evidenties schetsen die we tot nu toe geleerd hebben uit andere organisatiemodellen van psychologische zorg. Dit webinar zal meteen de plus en min punten tonen van deze conventie vanuit wetenschappelijke hoek. Hier wordt nog een datum voor gezocht.