Voorstelling project
Slapeloosheid is een belangrijk gezondheidsprobleem met negatieve invloed op de levenskwaliteit van mensen. Onderzoek schat dat ongeveer 30% van de volwassenen kampt met slapeloosheid. In België leidt dit tot een hoge consumptie van slaapmedicatie: 13% van de volwassenen gebruikte slaapmiddelen in 2018. Tijdens de coronacrisis liep dit cijfer op tot 21%.
Dit project kadert binnen het EBPractice plan om de kwaliteit van zorg te verbeteren en wil de behandeling van slaapklachten en slapeloosheid in lijn brengen met de aanbevelingen van de WOREL-richtlijn Aanpak van Slaapklachten en Insomnie bij Volwassenen in de Eerste Lijn (Cloetens, e. a., 2018). Deze richtlijn geeft de voorkeur aan een niet-medicamenteuze interventies. Hierbij wordt een stapsgewijze aanpak aanbevolen. Stap 1 is het monitoren van de slaap via een slaapdagboek en het geven van eenvoudige slaapadviezen. Stap 2 zijn zogenaamde laag intensieve gedragsmatige interventies. Indien de slaapklachten niet verbeteren, kan doorverwezen worden naar stap 3: een meer intensieve en gespecialiseerde CBT-i behandeling (cognitieve gedragstherapie voor insomnie). Slaapmedicatie is enkel aangewezen bij acute en ernstige slapeloosheid, voor een korte periode weliswaar, en zeker niet bij mensen die baat kunnen hebben bij gedragsmatige interventies of CGT-i.
Met de steun van Evikey en FOD Volksgezondheid zet dit project in op deskundigheidsbevordering van huisartsen en andere zorgverleners (zoals kinesitherapeuten, apothekers, praktijkverpleegkundigen, enz) in de eerste lijn door middel van procesfacilitatie, opleiding, training en supervisie. Zes onderdelen komen hierbij aan bod:
- Voorbereiding en opzet van een implementatieplan op basis van een nodenanalyse bij zorgverstrekkers in de eerste lijn
- Rekrutering en training van lokale procesfacilitatoren en supervisoren
- Deskundigheidsbevordering in de eerste lijn: training van vaardigheden in laag intensieve gedragsmatige interventies voor huisartsen en andere zorgverstrekkers in de eerste lijn + gesuperviseerde intervisie bij moeilijke casussen
- Uitbreiding van de verwijsmogelijkheden naar CBT-i: opleiding en supervisie in CBT-i voor eerstelijnspsychologen
- Ontwikkeling van psycho-educatief materiaal voor patiënten + verwijslijst van klinisch psychologen met specifieke competenties in de aanpak van slaapproblemen
- Evaluatie van de werkzaamheid van de uitgevoerde acties zodat aanbevelingen geformuleerd kunnen worden naar toekomstige implementatieprojecten
Procesfacilitatie
Om het implementatieproces succesvol te laten verlopen werken we met lokale procesfacilitatoren. Procesfacilitatoren helpen bij de lokale promotie van het project en bepaalde implementatie-acties.
Ondersteuning en supervisie van zorgverstrekkers
Via een train-the-trainer hebben we 28 supervisoren (NL+FR) opgeleid. Supervisoren trainen en superviseren eerstelijns zorgverstrekkers (huisartsen, apothekers en eventuele praktijkondersteuners) in het toepassen van de richtlijn in de praktijk. Het gaat hier voornamelijk om het trainen van zogenaamde soft skills zoals motiveren voor en uitvoeren van laag intensieve gedragsmatige interventies.
Vaardigheidstraining voor zorgverstrekkers
Verspreid over gans België geven de supervisoren trainingen (NL+FR) in de niet-medicamenteuze aanpak van insomnie. Deze trainingen zijn gericht op huisartsen en andere zorgverstrekkers in de eerste lijn (apothekers, kinesisten, thuisverpleegkundigen, enz.) en maken deel uit van een drie-delig opleidingstraject:
- Een e-learning over enerzijds motiverende gespreksvoering en anderzijds over de aanpak van slaapproblemen in de eerste lijn.
- Een fysieke vaardigheidstraining (2 x 3 uur) waarbij de deelnemers het theoretisch framework uit de e-learnings leren toepassen in de praktijk: laag intensieve gedragsmatige interventies.
- Online gesuperviseerde intervisie voor moeilijke casussen (2 uur).
Opleiding CBT-i voor eerstelijnspsychologen
Soms is meer gespecialiseerde hulp aangewezen. Om de verwijsmogelijkheden te vergroten hebben we 80 klinisch psychologen/orthopedagogen werkzaam in de eerste lijn (NL+FR) opgeleid in hoog intensieve gedragsmatige interventies; of met andere woorden Cognitieve GedragsTherapie voor Insomnie of CGT-i.
Om de weg gemakkelijker te vinden naar een eerstelijnspsycholoog met een specialisatie in CGT-i stelden we onderstaande verwijslijst samen. Hier staan niet enkel de psychologen die we zelf opgeleid hebben, maar ook psychologen die een soortgelijke opleiding elders hebben genoten.
Patiëntmaterialen
Om zorgverstrekkers in de eerste lijn te ondersteunen zal het project materialen ontwikkelen die zorgverstrekkers kunnen inzetten in gesprek met hun patiënten.
- Stroomdiagram aanpak van slaapproblemen in de eerste lijn
- Slaapdagboek om de slaap te monitoren
- Slaapvoorschrift
- Slaapadviezen
Daarnaast willen we ons ook rechtstreeks richten naar mensen met slaapproblemen. Daarom zijn we actief op instagram. Alle posts worden verzameld op een website toegankelijk voor het brede publiek. Breng ons zeker eens een bezoekje en vergeet ons niet te liken!
Evaluatie
Verdere informatie volgt