Project slaap

Slapeloosheid is een belangrijk gezondheidsprobleem met negatieve invloed op de levenskwaliteit van mensen.  Onderzoek schat dat ongeveer 30% van de volwassenen kampt met slapeloosheid.  In België leidt dit tot een hoge consumptie van slaapmedicatie: 13% van de volwassenen gebruikte slaapmiddelen in 2018.  Tijdens de coronacrisis liep dit cijfer op tot 21%.

Het doel van dit project is de behandeling van slaapklachten en slapeloosheid in lijn te brengen met de aanbevelingen van de WOREL-richtlijn Aanpak van Slaapklachten en Insomnie bij Volwassenen in de Eerste Lijn (Cloetens, e. a., 2018).  Deze richtlijn geeft de voorkeur voor niet-medicamenteuze interventies.  Hierbij wordt een stapsgewijze aanpak aaanbevolen.  Stap 1 is het monitoren van de slaap via een slaapdagboek en het geven van eenvoudige slaapadviezen. Stap 2 zijn zogenaamde laag intensieve gedragsmatige interventies. Indien de slaapklachten niet verbeteren, kan doorverwezen worden naar een meer intensieve en gespecialiseerde CBT-i behandeling (cognitieve gedragstherapie voor insomnie). Slaapmedicatie is enkel aangewezen bij acute en ernstige slapeloosheid, voor een korte periode weliswaar, en zeker niet bij mensen die baat kunnen hebben bij gedragsmatige interventies of CGTi.  

Het project zet in op deskundigheidsbevordering van huisartsen, apothekers, eerstelijnspsychologen en andere zorgverleners (zoals kinesitherapeuten, praktijkverpleegkundigen, enz) in de eerste lijn door middel van procesfacilitatie, opleiding, training en supervisie.  Zes onderdelen komen hierbij aan bod:

• Voorbereiding en opzet van een implementatieplan
• Ontwikkeling van psycho-educatief materiaal voor patiënten + verwijslijst van klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen met specifieke competenties in de aanpak van slaapproblemen in de eerste lijn
• Rekrutering en training van procesfacilitatoren en supervisoren
• Training van vaardigheden in laag intensieve gedragsmatige interventies voor zorgverstrekkers in de eerste lijn + gesuperviseerde intervisie bij moeilijke casussen
• Opleiding en supervisie in CBT-i voor eerstelijnspsychologen
• Evaluatie van de werkzaamheid van de uitgevoerde acties zodat aanbevelingen geformuleerd kunnen worden naar toekomstige implementatieprojecten

Om het implementatieproces succesvol te laten verlopen werken we met lokale procesfacilitatoren.  Procesfacilitatoren helpen bij de lokale promotie van het project en de rekrutering van de supervisoren.

Er zullen twee informatieve webinars ingericht worden voor kandidaat-procesfacilitatoren: de nederlandstalige webinars vinden plaats op 3 oktober om 12u30 en 17 oktober om 19u30.  Inschrijven kan via deze link.

Supervisoren trainen en superviseren eerstelijns zorgverstrekkers (huisartsen, apothekers en eventuele praktijkondersteuners) in het toepassen van de richtlijn in de praktijk.  Het gaat hier voornamelijk om het trainen van soft skills zoals motiveren voor en uitvoeren van laag intensieve gedragsmatige interventies. 

Ter ondersteuning van de lokale supervisoren voorzien we train-de-trainer (2 x 7 uur) en een trainersmap met methodieken voor de vaardigheidstraining en gesuperviseerde intervisie.  De nederlandstalige train-de-trainer zal doorgaan in de VVKP op 23 en 24 januari 2024.  Noteer alvast deze data in je agenda indien je je wil engageren om supervisor in dit project te worden.  

De vaardigheidstraining voor de eerstelijns zorgverstrekkers bestaat uit drie onderdelen:

• E-learning over het theoretisch kader van motiverende gespreksvoering en de aanpak van slaapproblemen in de eerste lijn.
• F2F vaardigheidstraining (2 x 3 uur) in het toepassen van het theoretisch framework uit de e-learnings.
• Online gesuperviseerde intervisie voor moeilijke casussen (2 uur).

Soms is meer gespecialiseerde hulp aangewezen.  Om de verwijsmogelijkheden te vergroten organiseren we een CBT-i opleiding voor klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen werkzaam in de eerste lijn.  

Op 18 december 2023, 19 december 2023 en 15 januari 2024 organiseren we in de VVKP (Oude Graanmarkt 48 te Brussel) een nederlandstalige CBT-i opleiding.  Deelname is gratis maar inschrijven is verplicht via deze link.

Om zorgverstrekkers in de eerste lijn te ondersteunen zal het project materialen ontwikkelen die zorgverstrekkers kunnen inzetten in gesprek met hun patiënten.  

• Slaapdagboek om de slaap te monitoren
• Psycho-educatie over slaap en de aanpak van slaapproblemen
• Psycho-educatie over de afbouw van slaapmedicatie.

Daarnaast willen we een verwijslijst opstellen zodat patiënten en verwijzers de weg vinden naar eerstelijnspsychologen met een specialisatie in CBT-i.

Verdere informatie volgt