Het voorstel betreffende de terugbetaling van psychologische interventies dat op 18 mei door Open VLD minister De Block naar buiten gebracht werd, stelt teleur. Ondanks overleg met de beroepsvereniging en een duidelijke communicatie vanuit de divisie zelfstandige psychologen, besluit ze eenzijdig met een eigen en dus niet gedragen voorstel naar de burger te trekken. Het voorstel getuigt van onvoldoende kennis en voeling met het werkdomein van de klinisch psycholoog. Het getuigt van een aantal pijnlijke en vooral spijtige inschattingsfouten:


1. De zelfstandig psycholoog moet blijkbaar over ‘superkrachten’ beschikken, gezien er op 4 à 8 sessies een angststoornis, depressie of drankverslaving opgelost kan worden. Zowel de klinische realiteit als bijbehorend wetenschappelijk onderzoek leert ons dat dit niet klopt. De communicatie van het kabinet creëert dan ook verkeerde verwachtingen en zet daarmee zowel de patiënt als de psycholoog onnodig onder druk. De meeste psychische aandoeningen vragen geduld, het opbouwen van een vertrouwensrelatie en kleine stappen om uit een vastgelopen situatie te geraken.

  • Kan een psycholoog dan niets ‘doen’ in 4 sessies? Toch wel. Zo kan hij:
  • een eerste screening doen om de ernst van een situatie in te schatten
  • mensen motiveren om aan een ‘psychologisch’ probleem te werken.
  • ‘eerste hulp bij psychische problemen’ bieden.
  •  ...
  •  

2. Voor heel wat patiënten is het bespreken van hun psychische problemen met de huisarts een eerste stap naar erkenning van een probleem en kan een goed gesprek met de huisarts zelfs voldoende zijn om weer voort te kunnen. De huisarts is voor ons een belangrijke partner bij de behandeling.
Anderzijds is er een groep patiënten voor wie de verplichting om langs de huisarts te gaan een bijkomende drempel betekent. Zij vinden het al moeilijk genoeg om hun problemen uit de doeken te doen en doen dat het liefst bij iemand die verder af staat. De consultatie bij de psycholoog is bij uitstek de situatie waarin mensen naar hun ‘diepste zielenroerselen’ kunnen kijken. Absolute discretie is dan een voorwaarde om aan zichzelf te werken. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor de zelfstandige psycholoog.
Het verplichte voorschrijven zal een extra kost betekenen voor de gemeenschap en gaat de drempel juist verhogen om een psycholoog te consulteren. De psycholoog rechtstreeks toegankelijk maken zal ook een ontlasting betekenen voor heel wat huisartsen en psychiaters.

Samenwerking in de gezondheidszorg is een belangrijke uitdaging, dit zowel om overconsumptie te voorkomen als om de patiënt de gepaste zorg aan te bieden. Hiërarchisch werken in de (geestelijke) gezondheidszorg is uit den boze.  De patiënt heeft het heft in handen en de hulpverlener staat hem daarin bij zoals de huisarts, over de verpleegkundige en de kinesitherapeut tot de psycholoog en de psychiater. Dit was zelfs één van de plannen van Minister De Block (zie ‘de madelief van Maggie’, met de patiënt centraal).


3. Op dit moment helpen heel wat zelfstandige psychologen mensen met beperkte financiële middelen. Deze psychologen nemen al jaren de verantwoordelijkheid van de Minister van volksgezondheid voor hun persoonlijke rekening en verlagen hun tarief om toch aan deze mensen zorg te kunnen bieden! Deze verlaagde tarieven gebruiken als referentie, getuigt van een gebrek aan respect voor de geleverde inspanningen.
Het voorgestelde tarief van 45€ voor een consult bij een psycholoog is niet leefbaar en strookt niet met de gemiddelde consultatieprijs van 60 tot 65 Euro die zelfstandige klinisch psychologen hanteren. Het zou een inlevering van 25 - 30% betekenen..  Een psychologisch consult binnen een ‘gesubsidieerde’ instelling, zoals een Centrum Geestelijke Gezondheidszorg of Psychiatrisch ziekenhuis, kost de belastingbetaler ongeveer 150€ (loonkosten, administratie, overleg, kosten logistiek en gebouw).
Graag wijzen wij erop dat voltijds zelfstandige psychologen momenteel zeldzaam zijn, juist omwille van de financiële onleefbaarheid van het beroep. Deze psychologen hanteren doorgaans een hoger tarief  en dienen noodgedwongen andere inkomstenbronnen te ontwikkelen. Het gebrek aan voltijds zelfstandige psychologen heeft belangrijke implicaties op vlak van beschikbaarheid en toegankelijkheid van psychologische zorg.

Er zijn verschillende en onderbouwde  berekeningen gedaan, die ook aan de Minister gepresenteerd werden. Deze berekeningen tonen aan dat 75€ per consult (de helft van kost in een gesubsidieerd centrum) een minimumtarief is om de rol die wettelijk toebehoort aan de klinisch psycholoog als autonoom zorgverstrekker waar te kunnen maken.

Gezien de Minister de waarde van het werk van een psycholoog gelijkstelt met het werk van een huisarts, zou een consult van 45 minuten overeenkomen met een bedrag van 75€ à 90€. Huisartsen vragen tussen 25€ en 30€ per consult waarvoor ongeveer 15 minuten voorzien zijn. Heel wat huisartsen trekken ook meer tijd uit dan voorzien en leveren op die manier ook financieel in om de patiënt beter te kunnen helpen. Menselijkheid en ethiek zijn niet meetbaar en in economische termen ook niet rendabel !

Goesting

Wij betwijfelen of de zelfstandige zorgverstrekkers en patiënten goesting hebben in een beleid dat door het kabinet De Block de macht naar de ziekenhuizen trekt. De psycholoog – en wie weet binnenkort ook elke zelfstandige arts en elk ander paramedisch beroep ? – moet immers een contract afsluiten met een ziekenhuis. De zorgverstrekker zal onder het centralistische bewind van een kliniek, moeten behandelen. Het gevaar is – dat bewijst ervaring in het buitenland – dat de hulpverlener wordt afgerekend op ‘mislukte’ behandelingen.

Onder het mom van netwerkvorming gaat men dan de zorgverstrekkers verplichten een contract met een ziekenhuis af te sluiten en de ‘autonomie’ van de ‘vrije beroeper’ is helemaal zoek. De cliënt heeft geen vrije keuze van behandelaar meer en de onnodige extra partij, i.e. het ziekenhuis, werkt drempelverhogend. De gezondheidszorg privatiseren, waar de aandeelhouders de winst opstrijken is dan de laatste stap in het uithollen van ons gezondheidszorgsysteem dat lange tijd op de zelfstandige ambulante hulpverlener steunde.

Dat de bestaande stakeholders, zoals de ziekenhuiskoepel en de farmaceutische industrie in dit soort beleid goesting hebben lijkt ons dan ook begrijpelijk. De huidige strategische beslissingen komen in onze ogen echter niet ten goede aan de burger, en ze steunen ook niet het sociaal geëngageerde vrije gezondheidszorgberoep.

Wij weigeren een voorstel te tekenen dat voor puur cliëntelistische en economische redenen een machtsmonopolie aan de ziekenhuizen toebedeelt

Kort samengevat

Klinisch psychologen kunnen op 4 à 8 sessies nuttig werk leveren, zoals de ernst van problemen in te schatten en mensen te motiveren. Complexere problemen vragen meer tijd en geduld. Verkeerde verwachtingen creëren rond ‘psychologische behandelingen’ zet zowel de patiënt als de psycholoog onder druk.

Het verplicht voorschrijven van psychologische zorg werkt drempelverhogend en genereert meer kosten. De vrije keuze van behandelaar en rechtstreekse toegankelijkheid, zijn noodzakelijk om de drempel naar psychologische hulp te verlagen. Het bevorderen van gelijkwaardige samenwerking tussen de verschillende disciplines is ten zeerste aan te raden.

Uiteindelijk zal de samenleving moeten uitmaken wat ze bereid is voor psychologische zorg te betalen. Een consult aan minder dan 75 € laat niet toe een kwaliteitsvolle voltijdse zelfstandig praktijk uit te bouwen. 

Het economisch primaat dreigt ons gezondheidssysteem in haar greep te krijgen, technisch medische disciplines, de ziekenhuisnetwerken en de farma-industrie gaan hun macht vergroten en de ambulante zelfstandige gezondheidszorgwerker, de huisarts incluis, gaat op termijn onder het bewind van managers ‘prestatie’ gericht moeten werken.

Bij deze willen wij de burger, de collega’s psychologen, orthopedagogen, artsen, kinesitherapeuten, verpleegkundigen enz. oproepen te blijven ijveren voor een betaalbare en vrij toegankelijke ambulante gezondheidszorg.

Patrick Engelhardt
Voorzitter Divisie zelfstandige praktijkvoering VVKP
Zelfstandig klinisch psycholoog-psychotherapeut in hoofdberoep
Namens de voltallige divisie

Berodes Gerd
Calsius Joeri
De Herdt  Michael 
De Schepper Hilde 
Defreyne Carl
Engelhardt Patrick 
Excelmans Ellen
Lambrecht Wouter
Michielsen Katelijne
Scheerlinck Carlo
Smets Kristel
Soens Chloë
Van Hoof Elke 
Van Onsem Jan 
Vermassen Hilde

*voor redenen van leesbaarheid gebruiken wij de term psycholoog voor ‘klinisch psycholoog en klinisch orthopedagoog’