De geestelijke gezondheidszorg: een nieuwe mindset?

Chantal Van Audenhove

Themanummer: Innovatie in de geestelijke gezondheidszorg

SAMENVATTING:

De vermaatschappelijking en de-institutionalisering van de geestelijke gezondheidszorg
leiden tot veranderingen in de klinische praktijk. In dit artikel staan we eerst stil
bij de intrede van een positieve visie en bij de veranderingen in de rol van de patiënt
als actieve participant en ervaringsdeskundige. Meer zorg in de samenleving brengt
mee dat ook de mantelzorger een belangrijke partner in de zorg wordt. De patiënt is in
toenemende mate een volwaardige burger die deelneemt aan werk, educatie en vrije
tijd. Toch is het niet enkel rozengeur en maneschijn. De strijd tegen het stigma dat nog
steeds kleeft aan psychische ziek(t)en en de discriminatie die hiermee in onze samenleving
gepaard gaat, blijven belangrijke uitdagingen. Ten slotte staan we stil bij de
vooruitzichten voor de rol en taken van ‘de klinisch psycholoog van de toekomst’ in het
licht van de geschetste ontwikkelingen.

Trefwoorden: vermaatschappelijking, participatie, herstel, burgerschap, klinisch psycholoog

Referentie: Tijdschrift Klinische Psychologie, 2017, 47(1), 5-18

Hier leest u het volledige artikel

 

De inzet van psycho-educatie bij de aanpak van burn-out en stressgerelateerde problemen 

Tine Daeseleire, Marieke Impens

SAMENVATTING:

Werk- en stressgerelateerde problemen krijgen de laatste jaren in toenemende mate
aandacht, maar de kennis van professionals over die problematieken en hun behandeling,
in het bijzonder van burn-out, schiet nog vaak tekort. Daarom wil deze bijdrage
een mogelijke invulling schetsen die aan psycho-educatie rond stress en burn-out gegeven
kan worden. Na een korte duiding van het concept psycho-educatie nemen we
de voornaamste vragen waar werknemers vaak mee kampen, als uitgangspunt om deze
methode in de context van burn-out te illustreren. Daarbij komt zowel de definitie en
ontstaansgeschiedenis als het hersteltraject aan bod.

Trefwoorden: stress, burn-out, psycho-educatie

Referentie: Tijdschrift Klinische Psychologie, 2017, 47(1), 19-27

Hier leest u het volledige artikel

Therapeuten voor Jongeren: innovatieve hulpverlening in Vlaanderen

Leslie Hodge

SAMENVATTING:

Uit onderzoek blijkt dat het beter kan met de geestelijke gezondheid van de jongeren in
België. Nieuwe initiatieven en specifieke hulp, die een beter antwoord biedt op de psychische
noden van de jongeren, zijn noodzakelijk. Er is behoefte aan laagdrempelige en
vooral snelle hulpverlening. Therapeuten voor Jongeren (TEJO) biedt deze snelle en laagdrempelige
hulp aan jongeren met mentale problemen. In dit artikel wordt beschreven
wat TEJO is en waarom er behoefte aan is, en wordt de manier van werken toegelicht.

Trefwoorden: therapie, jongeren

Referentie: Tijdschrift Klinische Psychologie, 2017, 47(1), 28-32

Hier leest u het volledige artikel

Technologische vernieuwingen in de geestelijke gezondheidszorg

Jeroen Ruwaard

SAMENVATTING:

De e-mental health, de toepassing van computer- en internettechnologie voor de
beoordeling en behandeling van psychische aandoeningen, is de afgelopen twintig jaar
sterk gegroeid. Effectieve toepassingen voor een scala van psychische aandoeningen
zijn in wetenschappelijk onderzoek geïdentificeerd, waaronder internetbehandelingen,
telezorg en virtual reality exposure-therapie. Deze toepassingen worden in de
Nederlandse geestelijke gezondheidszorg echter nog weinig ingezet. Blended therapie,
een practice-based hybride vorm waarin online en face-to-facecontact wordt gecombineerd,
lijkt in de praktijk wel aan te slaan. Of deze vorm ook effectief is, moet
echter nog blijken. Ondertussen dienen mobiele toepassingen en geautomatiseerde
gepersonaliseerde interventies zich aan, in een tempo dat de wetenschap niet bij lijkt
te houden. In de e-mental health worden validatie, toepassing en innovatie niet altijd
goed gescheiden en op elkaar aangesloten. In de dagelijkse praktijk doet men er goed
aan om na de introductie van e-healthtoepassingen via routine outcome monitoring
zicht te houden op de kwaliteit van zorg.

Trefwoorden: e-mental health, ggz, internetbehandelingen, virtual reality exposuretherapie,
telezorg, implementatie

Referentie:  Tijdschrift Klinische Psychologie, 2017, 47(1), 33-45

Hier leest u het volledige artikel

Het patiëntgericht ontwerpen van een zelfmanagementapplicatie voor bipolaire stoornissen

Jonne Oldenburg, Anneleen Vanhoudt, Arthur Dauwe, Hilde Van Dyck

SAMENVATTING:

Deze bijdrage beschrijft een onderzoek naar de wensen en behoeften van mensen met
een bipolaire stoornis in verband met het gebruik van een zelfmanagementapplicatie
voor smartphones. In deze kwalitatieve studie werd aan ervaringsdeskundigen met een
bipolaire stoornis gevraagd om samen met ontwerpers en zorgprofessionals hun ideale
applicatie te ontwerpen. Aan de hand van een serie creatieve oefeningen konden zij
hun visie delen en een innovatief zorginstrument helpen ontwikkelen, waarvan uiteindelijk
een eerste ontwerp verwezenlijkt werd. Dit onderzoek legt zo de basis voor een
evidencebased smartphoneapp die tegemoetkomt aan de kritiek op de apps voor een
bipolaire stoornis die op dit moment op de markt zijn. Tegelijkertijd wil dit onderzoek
zorginnovatie stimuleren. Het wordt dan ook besproken in de context van een herstelgerichte
zorgvisie, waarin de patiënt als eigenaar van zijn eigen zorgproces centraal
staat. Meer in het bijzonder onderstreept deze casus dat de herstelvisie niet alleen van
toepassing moet zijn op het verlenen van zorg, maar ook op het ontwerpen van zorg.

Trefwoorden: bipolaire stoornis, zelfmanagement, m-health, e-health, herstel, design

Referentie: Tijdschrift Klinische Psychologie, 2019, 47(1), 46-54

Hier leest u het volledige artikel

E-health bij kinderen met een angststoornis: gezamenlijk aan de slag! 

Maaike Nauta, Rozemarijn Vos

SAMENVATTING:

Computers en internet zijn niet meer weg te denken uit de maatschappij en hebben
ook hun intrek genomen in de geestelijke gezondheidszorg (ggz). Zeker voor kinderen
en jongeren, die opgroeien met allerlei digitale toepassingen en veel online zijn, ligt
het voor de hand om gebruik te maken van deze mogelijkheden. Voor de behandeling
van angststoornissen bij kinderen en jongeren zijn de eerste studies verschenen
waaruit blijkt dat e-health een effectieve behandeling kan zijn, vooral wanneer
gezinnen zelf op zoek zijn gegaan naar onlinebehandeling, bijvoorbeeld wanneer
reguliere ggz niet bereikbaar of niet beschikbaar is. Er bestaan verschillende vormen
van e-healthprogramma’s voor verschillende doelgroepen. In deze bijdrage worden
vier van deze programma’s voor kinderen met angststoornissen beschreven en wordt
besproken hoe de rol van de behandelaar wordt ingevuld bij het begeleiden van een
cd-rombehandeling, bij pure e-mailfeedback en bij blended behandeling, een mix van
online- en face-to-facecontact. Toekomstig onderzoek zal moeten uitwijzen op welke
manier e-health het best kan worden ingezet in de ggz om zo effectief mogelijke zorg
te verlenen.

Trefwoorden: angststoornissen, kinderen, e-health, cognitieve gedragstherapie

Referentie: Tijdschrift Klinische Psychologie, 2019, 47(1), 55-62

Hier leest u het volledige artikel

Nieuwe mogelijkheden, beproefde waarden: deontologische vragen over technologie in de geestelijke gezondheidszorg 

Koen Korevaar

SAMENVATTING:

Het inzetten van informatie- en communicatietechnologie in de klinische psychologie
roept deontologische vragen op. Dit artikel geeft een overzicht van enkele deontologische
thema’s gerelateerd aan technologie in de klinische psychologie: privacy,
evidencebased werken, autonomie van de cliënt, technologische competentie van de
hulpverlener en de invloed op de werkrelatie. Deze thema’s worden in verband gebracht
met de basisprincipes uit de beroepscode voor Belgische psychologen. Nieuwe
technologie stelt een uitdaging om deze beroepsethische waarden op een nieuwe manier
toe te passen. Uit het basisprincipe van respect voor autonomie vloeien verplichtingen
voort omtrent het beveiligen en zorgvuldig omgaan met gegevens, het eerlijk
en duidelijk informeren van de cliënt, het bijhouden van (technologische) competentie,
kwaliteitscontrole en het kritisch evalueren van nieuwe methoden.

Trefwoorden: geestelijke gezondheidszorg, e-health, beroepsgeheim, beroepsethiek

Referentie: Tijdschrift Klinische Psychologie, 2019, 47(1), 63-73

Hier leest u het volledige artikel