Therapie in vele talen

In de geglobaliseerde wereld waarin wij leven kruisen verschillende talen, culturen en bevolkingsgroepen elkaar alsmaar meer. In contacten wordt het verschil vaker regel en steeds minder uitzondering. Diversiteit is de norm. Ook in de therapiekamer laat deze ontwikkeling zich voelen. Als therapeut worden we meer en meer geconfronteerd met iemand wiens leven geworteld is in andere aarde dan de onze, zij het cultureel, ideologisch, religieus, sociaal maatschappelijk, demografisch en/of taalkundig.

Wij zijn het idee genegen dat we ons hierover mogen verwonderen én verblijden. Soms hangen mensen posters van exotische stranden of hagelwitte gletsjers op aan de muren van hun wachtkamers of werkruimtes, ze laten de wereld binnen en komen op deze manier tegemoet aan een behoefte om hun innerlijke wereld te verruimen en te verrijken. Als therapeuten luisteren wij naar verhalen over verre werelden in vreemde klanken. Het vermoeden is dat dit tegemoetkomt aan een gelijkaardige behoefte, een persoonlijke behoefte tot exploratie van vreemde werelden en verre talen.

Het ‘vreemde’ daagt ons uit en confronteert ons tegelijkertijd met moeilijkheden en vraagtekens. In Tractatus Logico-Philosophicus schrijft Ludwig Wittgenstein (1921/1989): ‘De grenzen van mijn taal betekenen de grenzen van mijn wereld.’ Een intrigerende uitspraak. Maar wat als de therapie zich afspeelt buiten de grenzen van mijn taal, mijn wereld? Spreken we hier dan over een onmogelijkheid, een ondenkbare arbeid? Of kunnen we als therapeuten toch voorbij deze grens op verkenning gaan in die vreemde wereld? In deze bijdrage staan we stil bij de vraag: hoe kunnen we werken en spreken, binnen de talige wereld die psychotherapie toch wel is, met cliënten die een andere taal spreken dan de onze? En, hoe werken we hierbij samen met intercultureel bemiddelaars?