Hoe de verleiding weerstaan? Het verband tussen zelfbeschadigend gedrag en belonings- en angstgevoeligheid in een Vlaamse bevolkingssteekproef

Elien Vanderveren, Laurence Claes

| Tijdschrift Klinische Psychologie, 2019, 47(3), 40-55 |

SAMENVATTING
Zelfbeschadigend gedrag, gedefinieerd als het toebrengen van directe en indirecte 
schade aan het eigen lichaam, komt frequent voor in bevolkingssteekproeven en gaat
gepaard met hoge comorbiditeit, suïcidaliteit en medische kosten. In deze studie
onderzochten we in een Vlaamse bevolkingssteekproef het voorkomen van drie vormen
van zelfbeschadigend gedrag, namelijk: zelfverwondend gedrag (ZVG), alcoholmisbruik
en eetstoornisgerelateerde gedragingen (diëten en laxeren), en het verband met
temperament. We onderzochten 254 volwassenen (48,8% vrouwen) tussen de 20 en
60 jaar (M = 39; SD = 12). Zelfbeschadigend gedrag werd gemeten met de Self-Harm
Inventory, reactief temperament met de Behavioral Inhibition System (BIS)/Behavioral
Activation System (BAS) Scales en regulatief temperament met de Effortful Control
Scale. De resultaten toonden aan dat ongeveer 16,6% van de participanten minstens
één vorm van ZVG vertoont (zoals zichzelf snijden, krassen), 16,9% misbruikt alcohol
en 2,8% rapporteert eetstoornisgerelateerde gedragingen (extreem diëten, laxeren).
Er werd geen geslachtsverschil geobserveerd in het voorkomen van ZVG. Alcoholmisbruik
werd daarentegen vaker gerapporteerd door mannen en eetstoornisgerelateerde
gedragingen vaker door vrouwen. De prevalenties van zowel ZVG, alcoholmisbruik als
eetstoornisgerelateerde gedragingen vertoonden een dalende trend met een toenemende
leeftijd. Individuen die ZVG vertonen, rapporteerden een lagere mate van
gedragscontrole (Effortful Control). Alcoholmisbruik was gerelateerd aan een hoge
beloningsgevoeligheid (BAS-reactiviteit) in combinatie met een lage angstgevoeligheid
(BIS-reactiviteit) en lage gedragscontrole. Eetstoornisgerelateerde gedragingen waren
daarentegen geassocieerd met een hoge mate van angstgevoeligheid. De klinische
implicaties van deze bevindingen worden besproken in de discussie.

Trefwoorden: zelfbeschadiging, zelfverwondend gedrag, alcoholmisbruik, eetstoornissen,
temperament