De aankondigingen rond het contactonderzoek doen veel vragen rijzen rond het beroepsgeheim bij onze leden. Wij delen die bekommernissen en gaan op zoek naar antwoorden.
Op 11 mei is het contactonderzoek van start gegaan als een nieuw middel in de strijd tegen Corona. Personen die positief testen op COVID-19 zullen gecontacteerd worden door een “contactonderzoeker” en gevraagd worden naar de personen met wie ze in de afgelopen 2 weken contact hebben gehad. Vlaanderen vaardigde een decreet uit op 29 mei wat de meldingsplicht regelt voor alle burgers mbt COVID-19.
Meer info over de procedure van de “Contactopsporing”
Een dergelijke, algemene verplichting roept vragen op met betrekking tot het beroepsgeheim. Immers, stel dat u zelf positief test op COVID-19, zal u ook gebeld worden door een dergelijke “contactonderzoeker”. De VVKP heeft daarom aan verschillende instanties advies opgevraagd met betrekking tot het beroepsgeheim, waaronder de Psychologencommissie en de collega’s uit de andere zorgberoepen.
Advies Psychologencommissie - deontologische instantie voor de psychologen
De Psychologencommissie oordeelt dat het beroepsgeheim niet kan doorbroken worden, aangezien er een valabel alternatief is. Ze roept op – ter bescherming van de volksgezondheid en om u solidair op te stellen met de samenleving – alles te doen om zoveel als mogelijk mee bij te dragen aan de strijd tegen de Covid-19 pandemie.
De psycholoog dient zelf de cliënten in te lichten over het feit dat hij/zij door een contractonderzoeker gecontacteerd werd en hen voorstellen contact te nemen met de huisarts.
Advies orde van geneesheren - referentie voor gezondheidszorgberoepen
De orde meent dat het deontologisch aangewezen is dat de arts zijn medewerking verleent aan de contactopsporing, zowel betreffende de verplichte melding van de patiënten die vermoedelijk besmet zijn met COVID-19 als betreffende de contactopvolging in het geval de arts zelf zou besmet zijn met COVID-19.
De orde stelt dat “gezien er geen adequaat geneesmiddel noch vaccin voorhanden is, contactopsporing het middel bij uitstek is om de pandemie te beheersen”.
Naar het volledige advies
Standpunt Nederlands Instituut van Psychologen
De collega's van het NIP hebben zelf een standpunt ingenomen met betrekking tot het beroepsgeheim en het contactonderzoek dat we als VVKP erg bruikbaar vinden. We onderschrijven het principe dat er geen absolute externe "norm" is die het ethisch dilemma van zwijgplicht tegenover meldplicht kan oplossen. Er is wel de plicht/verantwoordelijkheid van psychologen om een inspanning te doen om in eer en geweten te handelen. Het NIP heeft hiervoor criteria opgesteld en het zou goed zijn moesten wij een deontologisch orgaan hebben dat voor ons de criteria definieert.
Naar het standpunt van het NIP
Het beroepsgeheim - juridische implicaties
Het beroepsgeheim beroert al jaren de gemoederen onder psychologen. Het is een essentieel principe voor ons beroep. De juridische interpretatie ervan is echter geen makkelijke kwestie en verschillende juristen hebben al evenveel interpretaties gegeven.
Het wordt dan nog (juridisch) ingewikkelder in tijden van een pandemie waarin een (nood)regering regeert met volmachten uit het parlement en het ene “nood” koninklijk besluit na het andere maakt. Om de zaak helemaal complex te maken hebben we dan ook een Vlaamse regering die hetzelfde doet met decreten. Het is binnen deze juridische complexiteit dat we als klinisch psychologen trachten te navigeren.
Van het Agentschap Zorg en Gezondheid vernemen we dat er een gezondheidspreventie decreet bestaat, wat stelt dat er een meldingsplicht is voor artsen in het kader van een infectieuze ziekte, zoals nu bij COVID-19. Bij ontbreken van een eigen deontologisch orgaan onder Volksgezondheid verwijst het kabinet Beke naar het advies van de Orde van Geneesheren.
Wij missen duidelijkheid en zekerheid om ons beroep op een ethisch en wettelijke correcte manier te kunnen uitvoeren. Opnieuw voelen we hier het gemis van een deontologisch orgaan voor klinisch psychologen onder de bevoegdheid van Volksgezondheid. Het gevolg is dat er rechtsonzekerheid is.
Klinisch psychologen zijn een autonoom gezondheidszorgberoep onder Volksgezondheid, psychologen hebben met de psychologencommissie een eigen tuchtorgaan en deontologische code onder Middenstand. Als beroepsvereniging vinden wij het belangrijk onze eigenheid rond deontologie te bewaken.
Nieuw KB brengt duidelijkheid
Mede op verzoek van de VVKP heeft de overheid duidelijkheid gecreëerd in een nieuw Koninklijk Besluit. In het Belgisch Staatsblad van 29/06/2020 werd het KB nr. 44 betreffende de gegevensverwerking door Sciensano gepubliceerd. KB nr. 44 bepaalt dat het contactonderzoek een afwijking vormt op het beroepsgeheim conform art. 458 Sw. Dit betekent dat vrije beroepsbeoefenaars die besmet zijn met Covid-19 nu kunnen meewerken aan het contactonderzoek. Zij kunnen aan de contacttracers meedelen wie zij de voorbije dagen hebben gezien, ook wanneer deze contacten plaatsvonden i.h.k.v. hun professionele activiteiten, zonder dat zij hiermee hun beroepsgeheim schenden.
Dit KB geeft dus de mogelijkheid aan de klinisch psychologen om hun beroepsgeheim te doorbreken en mee te werken aan de contactopsporing, maar verplicht hen evenwel niet. De autonomie van de klinisch psycholoog wordt daarmee nogmaals bevestigd. Ook de Psychologencommissie heeft haar standpunt hierdoor bijgesteld. Van een verbod is nu geen sprake meer.
De VVKP is tevreden dat er duidelijkheid is omtrent deze materie en dankt ieder voor het nemen van zijn/haar verantwoordelijkheid.
In elk geval informeert u best uw patiënten over hoe u zelf zult omgaan met een mogelijke besmetting en de daaraan verbonden gevolgen voor de mogelijkheid en de procedure tot contactopvolging. Gedetailleerde informatie kunt u daarvoor vinden:
- op de website van het Agentschap Zorg en Gezondheid
Blijf u ook vooral goed houden aan de hygiënische maatregelen:
- Naar de hygiëne – maatregelen voor klinisch psychologen