Een overwogen keuze …
Op de volgende algemene vergadering zullen, zoals de statuten en de traditie dit voorschrijven, de bestuurders opnieuw een mandaat krijgen. Dit is ook het moment waarop kandidaat-leden voor het bestuur zich kunnen voorstellen. Ik wil me straks op de algemene vergadering van 25.8 dan ook graag kandidaat stellen om tot het bestuur toe te treden met de ambitie om voorzitter van onze vereniging te worden. Graag wil ik mezelf en waar ik voor sta even voorstellen.
Ik ben Patrick Engelhardt en ben voltijds zelfstandig klinisch psycholoog en praktijkhouder van een internationale groepspraktijk in Brussel. Al meer dan 20 jaar probeer ik als lid van VVKP mee visie te ontwikkelen over waar we als beroepsvereniging naartoe kunnen evolueren. Ik trachtte de discussie binnen VVKP te voeden door regelmatig een alternatieve positie in te nemen en minder evidente standpunten naar voren te brengen. In 2014 kreeg ik de kans om mee de divisie zelfstandige praktijkvoering op te starten. Sindsdien ben ik een geëngageerde vrijwilliger binnen de divisie. Ik nam de eindredactie van de nota “Naar een betere toegang tot de klinisch psycholoog” op mij.
Begin dit jaar begon het te kriebelen om toch meer verantwoordelijkheid op te nemen. VVKP liet weten dat de positie van voorzitter vacant was. De lockdown gaf me de tijd om te bezinnen over de volgende levensfase. Gesterkt door enkele vrienden zocht ik het gesprek met huidig voorzitter Lotte De Schrijver, om uit te zoeken wat het zou betekenen om zelf voorzitter te worden.
Omdat ik wist dat ik andere klemtonen wil leggen wou ik mijn visie eerst af toetsen bij de andere leden van de RvB en kijken of er hiervoor een draagvlak is. De positieve uitkomst van deze zoektocht en het vertrouwen in de huidige RvB, heeft ertoe geleid dat ik mij begin augustus ook daadwerkelijk kandidaat stelde om toe te treden tot het bestuur met de ambitie om voorzitter te worden.
… van een vereniging “van”, naar een vereniging “voor” leden …
De VVKP is een professionele vereniging die op kruissnelheid gekomen is. Onder de leiding van Koen Lowet en met de hulp van alle stafleden, de diverse bestuursploegen van de afgelopen jaren en de talrijke vrijwilligers in diverse werkgroepen en op verschillende niveau’s heeft VVKP er mee voor gezorgd dat er in 2016 eindelijk de wettelijke erkenning gekomen is voor klinisch psychologen als autonoom gezondheidszorgberoep. Er liggen veel obstakels op onze weg om dit ook geconcretiseerd te zien in uitvoeringsbesluiten en wetteksten, om zekerheid te bekomen over onze autonomie, deontologie en financiering. De laatste jaren is VVKP versterkt uit de gesprekken met de stakeholders gekomen. Wij dienen ons minder in te schrijven in wat men van ons verwacht en kunnen zelf meer wegen op beslissingen. Politieke veranderingen en het verankeren ervan, is steeds een moeilijke weg. Geduld en vastberadenheid zijn dan nodig.
Graag zou ik met VVKP werk willen maken om het diverse veld van klinisch psychologen te verbinden zodat we in de onderhandelingen met beleidsmakers, politici en andere stakeholders sterker staan. Ik wil daarbij teruggrijpen naar overkoepelende waarden en principes die ons binden, zodat nog meer psychologen zich kunnen identificeren met de VVKP-in-verandering. Onze ethische principes staan daarbij voorop: discretie, respect, competentie, verantwoordelijkheid en integriteit. We definiëren in die ethiek onze eigen identiteit die bepaalt waar we voor staan, en die bepaalt welke randvoorwaarden vervuld moeten worden om onze job naar behoren te kunnen uitvoeren.
… met een kompas dat in woelige tijden …
Binnen de werkgroep van de divisie zelfstandigen is er een kompas ontwikkeld. Ik hoop dat wij er in geslaagd zijn om iets de verwoorden waar de meeste klinisch psychologen zich in kunnen vinden:
1. Alle burgers hebben recht op gefinancierde klinisch psychologische zorg, ongeacht de zwaarte van de ‘objectiveerbare’ klacht/pathologie en ongeacht de eigen financiële draagkracht.
2. De diversiteit aan modellen en mensvisies die wetenschappelijk onderbouwd zijn dienen vertegenwoordigd te zijn in het aanbod naar de burger.
3. Financiering van de klinisch psychologische zorg dient de diversiteit in settings te vrijwaren (om de vrije keuze van behandelaar te garanderen), zowel solo-praktijken, groepspraktijken als gesubsidieerde centra moeten ondersteund worden en tot samenwerking aangespoord worden.
Het kompas is de strategische weergave van de gemeenschappelijke principes en waarden. Het laat toe te kunnen afmeten of we op het juiste pad zitten en duidelijk uit te dragen waar we naartoe willen. Ik hoop op een ruim draagvlak voor deze visie onder psychologen. Ik verwacht dat wij als groep met dit gedeelde kompas op het beleid en de maatschappelijke keuzes binnen de ggz kunnen wegen. Solidariteit met elkaar, en met collega's met gelijke doelstellingen gaat met momenten primordiaal zijn.
De uitdaging die ik als voorzitter zie is dat we samen ons kompas niet uit het oog verliezen als wij in woelige wateren terecht komen.
… de diversiteit blijft verbinden …
Persoonlijk denk ik dat de kracht van psychologen als groep in hun diversiteit ligt. Het beschermen van het vrijuit spreken van patiënten en de autonomie van psychologen is iets wat mij bijzonder nauw aan het hart ligt. Het logische gevolg is dat psychologen vanuit hun eigen ‘ethisch kompas’ verschillende keuzes kunnen maken. Respect tonen voor een afwijkende mening betekent niet dat VVKP zich dient te beperken tot het informeren en sensibiliseren over wat de wettelijke regels zijn. VVKP kan wel duiding geven en aanbevelingen doen en houdt daarbij best de principes van rechtvaardigheid en proportionaliteit op een niet belerende manier in de gaten. Dit gebeurt best op een ondersteunende manier waarbij handvaten aangereikt worden opdat elke psycholoog zelf dit wettelijk kader kan omzetten naar eigen regels die passen binnen zijn theoretisch kader en persoonlijke ethiek. Hoe deze regels dan hun weerslag vinden in het gedrag is een persoonlijke verantwoordelijkheid van de betrokken klinisch psycholoog. Anderzijds moet VVKP op beleidsniveau blijven bewaken dat die vrijheid wettelijk verankerd wordt en dat het respect voor onze diversiteit van werken deel blijft uitmaken van onze eigenheid bij de andere stakeholders waar we mee aan tafel zitten. De ingeslagen weg, om meer ruimte te maken om bottom up te werken, moet versterkt worden om zo de diverse groep van klinisch psychologen in hun verscheidenheid te verenigen.
Als wij dit bewaken kunnen wij ons wapenen tegen commercialisering en de bevoogding door het medisch discours. Het richt zich niet tegen artsen, maar tegen een manier van denken die onvrij maakt, zoals de overtechnologisering en overmedicalisering van onze gezondheidszorg. Samenwerking met UPPCF, VVO en BWP gaat dan ook best verdiept worden. Indien mogelijk ook een verzoening met andere beroepsverenigingen en Compsy.
Dit is voor mij de basis voor de eerste pijler van onze eigen identiteit – verbinden in verschil naar elkaar toe
Uitgangspunt is dat je je eigen autonomie beschermd weet door het principe van solidariteit en verdraagzaamheid onder klinisch psychologen – dit vraagt een vrijwillige onderwerping aan het principe dat je de grenzen van je eigen competentie, opvattingen en overtuigingen kent en dat je beseft dat je toegevingen moet doen om voor de groep als geheel meer te bereiken.
We behartigen gezamenlijk de diversiteit in denkkaders, echelons (organisatieniveaus) en settings. Wij engageren ons ertoe de autonomie van de collega waarmee we verschillen te bewaken.
… om onze identiteit te versterken …
Een andere uitdaging waar wij naar moeten durven kijken, is hoe we omgaan met het beleid en de andere stakeholders zoals artsen, mutualiteiten, ziekenhuisnetwerken, …
Dit brengt me bij de tweede pijler van onze eigen identiteit, het afgrenzen in onze gemeenschappelijkheden naar anderen toe
Om onze autonomie te bewaken houden wij dus best het groter plaatje, ons kompas, in het vizier. Om dit succesvol te doen dienen wij gezamenlijk te weigeren ons aan enige ‘bevoogding’ of ‘reductionistische’ manier van werken te onderwerpen. Vanwege het solidariteitsprincipe is het dus uitgesloten dat VVKP zou instappen in een conventie die een bepaalde methode bevoordeelt of het autonome handelen van klinisch psychologen beperkt. Het is onze opdracht om de rijkdom aan wetenschappelijk onderbouwde zienswijzen en benaderingen in onze discipline te vrijwaren.
… in continuïteit met het verleden …
De huidige RvB heeft een gevuld beleidsplan geschreven voor de komende periode. Ook de divisies hebben hard gewerkt en hebben daarin een grote inbreng gehad. Ik nodig iedereen uit voor de AV a.s. dinsdag om zichzelf te vergewissen van wat we verwezenlijkt hebben en wat we plannen te doen.
Graag geef ik wel aan wat volgens mij extra aandacht verdient.
… samen de toekomst te schrijven …
De psychologenkringen gaan een belangrijke rol spelen in het behartigen van de belangen van klinisch psychologen op lokaal vlak. Graag denk ik na over de rol van de psychologenkringen in de toekomst, een manier om lokaal orthopedagogen te betrekken en ook de belangen van de psychologen in loondienst op te nemen. Hoe kunnen de kringen autonomie ontwikkelen en verbonden zijn met VVKP.
De divisie voorzieningen is met het IFIC dossier ook op snelheid gekomen, en behartigt de belangen van psychologen in loondienst. Er dient nog meer werk gemaakt te worden van thema’s die de collega’s in loondienst aanbelangen. Dit is een dossier dat ik niet goed ken, en wil me engageren om de divisie voorzieningen en de cel beroep te ondersteunen om na te denken over de randvoorwaarden die klinisch psychologen in loondienst nodig hebben om hun autonomie en eigenheid te kunnen uitdragen.
Inhoudelijk zijn er enkele prangende vragen die op een academische manier benaderd werden, maar geen bevredigende vertaling naar het werkveld vonden. Dit past misschien wel in een academische opvatting van organisatie van zorg en werkt op de tekentafel van beleidsmakers, maar het is weinig ‘practice-proof’, vooral omdat er onvoldoende aandacht geschonken werd aan de differentiatie van klinische psychologie tegenover psychotherapie. Hiervoor zie ik een belangrijke rol weggelegd voor de BWP. Er dient duidelijkheid te komen over de verwarring over het 1e en 2e lijnsdenken en de getrapte zorg. In plaats daarvan moeten we verschillen definiëren tussen generalistische zorg en specialistische zorg, of ambulante en residentiele zorg. Deze begrippen lopen te veel door elkaar en hier moet meer duidelijkheid komen.
… in dialoog
Voor alle duidelijkheid, dit is op dit moment een visie. Er is over nagedacht en deze visie wordt door heel wat mensen meegedragen. Toch is dit niet af. Deze tekst komt tot stand op een moment waar ik nog probeer dingen op een rijtje te zetten, het is een los-vast combinatie, en ik wens deze openheid nog vast te houden gedurende de komende maanden om zowel de huidige koers van VVKP beter te begrijpen, als de noden vanuit het werkveld mee in te bouwen. Ik hoop dat jullie begrijpen dat ik wat spanning hierrond voel, en bang ben te falen in de opzet te verbinden. In de komende bestuursperiode wil ik hier werk van maken om het draagvlak van deze ideeën te vergroten. Dit betekent per definitie dat deze visie veranderbaar is als daarmee het draagvlak vergroot kan worden.
Samenvattend
Het streven naar compromissen en verbindingen waar we mekaar op een respectvolle en constructieve manier steunen om gemeenschappelijke doelen te bereiken is dan ook mijn persoonlijk hoofddoel voor de komende beleidsperiode.
Ik wens bij deze ook op te roepen om het draagvlak van VVKP te vergroten. Indien mogelijk schakel je je lokaal in de kringwerking in of neem je deel in een cel of divisie. Roep mensen op lid te worden en help mee ons beroep op de kaart te zetten. Wees in je communicatie constructief en aanvaard dat we het niet over alles eens gaan kunnen zijn.
Hier nog eens kort samengevat de kernpunten betreffende het behartigen van onze beroepsbelangen:
1. Geen administratieve rompslomp om ons beroep uit te oefenen.
2. Autonomie, waarin de wettelijke verankering bevestigd wordt dat klinisch psychologen vanuit een eigen wetenschappelijke benadering kunnen werken. De autonomie is van cruciaal belang om klinisch psychologen in staat te stellen het juiste evenwicht te vinden om wetenschappelijke inzichten en hun klinische ervaring te vertalen en af te stemmen op de noden van de patiënt en diens omgeving.
3. Een belangrijke voorwaarde hiervoor is een eigen financiering en tuchtorgaan.
4. De regels waaraan klinisch psychologen zich moeten houden zijn ethisch verankerd. Indien zij niet voldoen hieraan dan dient de VVKP in gesprek te gaan met de mensen in het beleid hierrond (zoals gebeurde rond geheimhouding en contact tracing).
VVKP is uniek in haar bereidheid verantwoordelijkheid op te nemen om aan het solidariteits- en verantwoordingsprincipe van een gezondheidszorgberoep binnen onze samenleving deel te nemen. Als we ook als psychologen een groter draagvlak willen, dan is wederzijdse waardering en steun de sleutel.
De laatste jaren is VVKP een professionele beroepsvereniging geworden. Er werken veel enthousiaste mensen die vele uren kloppen. Dank en respect voor al deze mensen.
Ook dank aan iedereen die geholpen heeft deze ‘letter of intent’ te schrijven om mijn gedachten zo duidelijk mogelijk op een rij te zetten.
Ik hoop op jullie steun dinsdag 25.8 om aan de kandidaten van de RvB een mandaat te geven.
Tot slot kan je hier nog een open brief vinden die ik heb gepost op de Facebook - groep Klinisch Psychologen